نیترات سدیم در مواد غذایی

این ترکیب شیمیایی را می توان در گیاهان و آب آشامیدنی تصفیه نشده یافت. نیتروژن در خاک به نیترات سدیم تبدیل می شود که برای رشد گیاه لازم است. گیاهان این ماده را در مقادیر مختلف جذب می کنند.

سبزیجات حاوی مقادیر زیاد نیترات سدیم شامل اسفناج ، تربچه ، کاهو ، کرفس ، هویج ، کلم و چغندر هستند. طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شد مشخص شد که تقریباً ۸۰ درصد نیترات های موجود در رژیم غذایی افراد از مصرف سبزیجات کسب می شوند.

نیترات بخشی طبیعی از هر رژیم غذایی معمولی است. با این حال ، برخی تحقیقات نشان می دهد مقادیر زیاد این ماده می تواند مشکلاتی مانند سرطان روده بزرگ را ایجاد کند. بیماریهای دیگری مانند سرطان خون ، لنفوم غیر هوچکین ، بیماری قلبی و سرطانهای تخمدان ، معده ، مری ، لوزالمعده و تیروئید ممکن است با مصرف زیاد نیترات سدیم مرتبط باشد.

البته جذب مقدار بالای نیترات که باعث افزایش ابتلا به این بیماری ها می شود حاصل از مصرف مواد غذایی فرآوری شده است چون مواد خوراکی که به طور طبیعی حاوی نیترات هستند با دارا بودن ترکیباتی مانند ویتامین C ممکن است بدن را از ابتلا به بیماریهای ذکر شده محافظت کند.

بعلت قیمت پایین نیترات سدیم همچنین یک ماده نگهدارنده است که در برخی از گوشت های فرآوری شده مانند گوشت بیکن ، جگر ، سوسیس ، ژامبون و برخی پنیرها استفاده می شود و می تواند خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.

تصور می شود که این ماده شیمیایی ممکن است به رگ های خونی آسیب برساند و باعث می شود شریان های شما سخت تر و باریک شود که منجر به بیماری های قلبی می شود. نیترات همچنین ممکن است بر نحوه استفاده بدن از قند تأثیر بگذارد و احتمال ابتلا به دیابت را بیشتر کند.

البته همه ما می دانیم که بیشتر گوشتهای فرآوری شده دارای مقدار زیادی سدیم بوده و بعضی از آنها دارای چربی اشباع زیادی هستند که می تواند سلامت قلب را به مخاطره بیاندازد.

بنابراین اگر گوشت می خورید ، بهتر است گوشت فرآوری شده را محدود کنید و در عوض گوشت مرغ ماهی و گوشت های تازه را انتخاب کنید .

کاربردها و مصارف و تولید نیترات سدیم

از واکنش نیترات سدیم با اسید سولفوریک اسید نیتریک نیترات سدیم صنعتی تولید می شود ولی این واکنش بازدهی خوبی ندارد و معمولا در صنعت برای استفاده از مقادیر اضافی اسید سولفوریک صورت گرفته و محصول نهایی آن بی سولفات است.

این ترکیب با تشکیل یک محیط آبی هیبرید برای خالص سازی طلا و دیگر فلزات مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربردهای کمتر متداول نیترات سدیم صنعتی به عنوان یک اکسید کننده در آتش بازی ها است که به عنوان جایگزین نیترات پتاسیم که معمولاً در پودر سیاه یافت می شود ، بکار برده می شود.

سدیم نیترات به همراه نیترات سدیم ونیترات کلسیم برای ذخیره سازی گرما و اخیراً برای انتقال گرما در نیروگاه های خورشیدی استفاده می شود. همچنین مخلوطی از این ۳ ترکیب به عنوان ماده ذخیره کننده انرژی در نیروگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

این ماده در صنعت فاضلاب برای تنفس میکروارگانیسم ها استفاده می شود. نیتروسوموناس ، نوعی میکروارگانیسم است که نیترات را برای مصرف به اکسیژن ترجیح می دهد و این امکان را می دهد تا با سرعت بیشتری در فاضلاب رشد کرده و تصفیه آب را با سرعت بیشتری انجام دهد.

نیترات سدیم گاهی اوقات در آکواریوم های دریایی که از تکنیک های دوز کربن استفاده می کنند نیز استفاده می شود. این ماده برای افزایش سطح نیترات در آب و تقویت رشد باکتریها مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض و خطرات نیترات سدیم

نیترات و نیتریت سدیم یا پتاسیم سالهاست که به عنوان مواد افزودنی در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند تا از رشد و تولید سموم توسط باکتری های بیماری زا بویژه C. botulinum در مواد غذایی جلوگیری کنند.

این ترکیبات به عنوان ماده نگهدارنده رنگ نیز در مواد غذایی استفاده می شود. افزودن نیترات یا نیتریت باعث افزایش ایمنی میکروبیولوژیکی غذاها شده و عمر مفید آنها را افزایش می دهد.

این امر از نظر در دسترس بودن انواع غذاهای بی خطر ، مناسب و مقرون به صرفه برای مصرف کنندگان مزایایی ایجاد می کند.

ولی این نگرانی وجود دارد که مصرف ترکیبات حاوی نیترات می تواند سرطانزا باشد زیرا نیتریت می تواند با آمین های موجود در مواد غذایی برای تشکیل ترکیبات N-nitroso ، که بسیاری از آنها سرطان زا هستند واکنش نشان دهند. این واکنش می تواند در شرایط اسیدی معده رخ دهد.

از آنجا که نیترات موجود در یک محصول غذایی می تواند در دهان یا دستگاه گوارش به نیتریت تبدیل شود ، نیترات و نیتریت برای ارزیابی هرگونه خطر احتمالی باید با هم در نظر گرفته شوند.

توجه :

این نمک ها می توانند به سیتریک اکسید ( NO )  تبدیل شوند ، رگهای خونی شما را گشاد کرده و فشار خون را کاهش دهند. علاوه بر این ، آنها ممکن است عملکرد بدنی را تقویت کنند.

با این وجود ، اگر نیترات ها یا نیتریت ها را در گرمای زیاد بپزید ، می تواند ترکیب سرطان زا تشکیل دهند و سلامتی شما را به خطر بیاندازند.

با توجه به مقررات سختگیرانه ، امروزه نیتریت های کمتری در غذاهای فرآوری شده وجود دارد. با اینحال شما می توانید با مطالعه دقیق برچسب مواد غذایی در هنگام خرید گوشت های فرآوری شده ، خطر قرار گرفتن در معرض نیتروزامین را کاهش دهید و محصولی با مواد افزودنی محدود یا فاقد نیترات پیدا کنید.

کاربردهای نیترات سدیم:

1.حفظ گوشت

سدیم نیترات یک ماده نگهدارنده است که می توانید آن را در گوشت های فرآوری شده پیدا کنید. این ترکیب خاص را می توانید در غذاهایی مانند هات داگ، بولونیا، سالامی، ژامبون و سایر گوشت های خوراکی پیدا کنید. سدیم نیترات از رشد باکتری هایی که گوشت را خراب می کند، جلوگیری می کند و رنگ قرمز آن را حفظ می کند.

البته معمولاً به گوشتی که قرمز نیست مانند ماهی تن یا مرغ اضافه نمی شود. مطالعه نشان داده است که گوشت های فرآوری شده در واقع برای بدن شما چندان سالم نیستند. این گوشت می تواند به عروق خونی شما آسیب برساند، عروق شما را باریک می کند و می تواند منجر به بیماری قلبی شود. به غیر از این، در واقع می تواند به روند قند خود در بدن آسیب برساند و می تواند منجر به دیابت شود. به همین دلیل برای ما مهم است که مصرف غذاهای فرآوری شده را محدود کنیم؛ زیرا برای بدن ما سالم نخواهد بود.

2.کودها

می توانید از سدیم نیترات عنوان کود گیاهان استفاده کنید؛ زیرا باعث رشد سریع گیاهان می شود. این ترکیب خاص حاوی نیتروژن کافی برای کاتالیز رشد گیاهان است. با این حال، هنگام استفاده از آن مراقب باشید؛ زیرا مقدار زیاد نیتروژن برای گیاه شما مفید نیست. ازت زیاد می تواند باعث کندی گیاه در هنگام تولید میوه شود، در حالی که مقدار کمی از آن می تواند از رشد گیاه جلوگیری کند.

3.شیشه

در بهره وری ساخت شیشه های با مقاومت بالا، می توان دریافت که بسیاری از افراد از سدیم نیترات برای تقویت سطح شیشه استفاده می کنند. دو مرحله در ساخت شیشه وجود دارد. مرحله اول قراردادن لیوان در محلول سدیم نیترات است. شیشه هایی که این روند را تجربه می کنند، می توانند در برابر کشش مقاوم باشند و در برابر خم شدن بسیار مقاوم ترند. به غیر از این، این شیشه ها در مورد مقاومت دربرابر دما، پایدارتر هستند؛ بنابراین متوجه خواهید شد که این شیشه حتی در معرض دمای بالا یا درجه حرارت پایین تا حدی خاص به راحتی نمی شکند.

4.دارویی

سدیم نیترات در موارد دارویی به میزان بسیار محدود استفاده می شود. می توانید آن را در قطره های چشم پیدا کنید. با این حال، معمولاً از این ترکیب به عنوان مخلوط کنترل استفاده می شود، نه به عنوان ماده اصلی. این کاربرد، به دلیل مهار نیتروژن است که در قطره های چشم مورد نیاز است. در سال 2005، موسسه ملی بهداشت گزارش داد که غلظت کم نیتریت از آسیب هایی که با حملات قلبی همراه است جلوگیری می کند. این تیم اثرات نیتریت و تیمارهای کنترل نمکی یا نیترات را مقایسه کردند. نیترات از نظر شیمیایی به نیتریت شباهت دارد، اما نمی تواند به اکسید نیتریک موجود در خون تبدیل شود و باعث می شود مانند نیتریت خاصیت اتساع رگ های خونی را نداشته باشد.

5.مواد منفجره

سدیم نیترات ماده ای برای پیشرانه های موشکی است که به عنوان جایگزین نیترات پتاسیم در پیشرانه پودر سیاه استفاده می شود. با این حال، عملکرد نیترات معمولاً کمتر از نیترات پتاسیم است. کار با سدیم نیترات دشوارتر است وقتی که به توانایی آن برای تبلور مجدد قند موشک می رسد.

سدیم نیترات به عنوان یک ماده منفجره، دارای مزایای مختلفی است. نسبتاً ارزان (مقرون به صرفه تر از نیترات پتاسیم)، غیر سمی و پایدار است. متأسفانه، سدیم نیترات دارای معایبی است که داشتن سرعت سوختن آهسته در مقایسه با نیترات پتاسیم است.

اثرات سدیم نیترات بر سلامتی شما

اکنون می دانیم که سدیم نیترات می تواند در غذاهای ما استفاده شود. در حقیقت، این ماده اغلب به عنوان نگهدارنده گوشت استفاده می شود. این می تواند رنگ قرمزی گوشت را حفظ کند تا هر بار زیبا و خوشمزه به نظر برسد. از تخریب گوشت توسط باکتری ها یا میکروب ها جلوگیری می کند؛ بنابراین در اینجا دو برابر فواید خواهید داشت. با این حال، به عنوان سایر نگهدارنده های غذایی، سدیم نیترات بدون خطر نیست. اگر آن را به طور مداوم مصرف می کنید، از حد مجاز مصرف بیش از حد خواهد رسید و در نهایت باعث بیماری های مختلفی در بدن شما می شود.

عوارض و خطرات مصرف بیش از اندازه سدیم نیترات برای بدن:

1. بیماری قلبی

اگر در رژیم غذایی روزانه خود غذایی حاوی سدیم نیترات تهیه کنید، می توانید خود را در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دهید. نمک موجود در سدیم نیترات شما را در معرض بیماری قلبی قرار می دهد. با این حال، نیترات به خودی خود یکی از دلایل عمده آسیب بر قلب شما است. سدیم نیترات می تواند رگ های خونی اطراف قلب را سفت و باریک کند. این امر برای قلب شما بسیار خطرناک است و احتمال ابتلای شما به بیماری قلبی را بیشتر می کند.

2. دیابت نوع 2

دانشکده بهداشت عمومی هاروارد مطالعه ای را منتشر کرد که این واقعیت را اعلام می کند که هنگامی که گوشت های فرآوری شده حاوی سدیم نیترات را مصرف می کنید، 19٪ بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستید. نیترات های موجود در سدیم نیترات تحمل گلوکز بدن شما را کاهش می دهند و این باعث افزایش توانایی ابتلا به دیابت می شود. علائم دیابت نوع 2 افزایش تشنگی، افزایش گرسنگی، کاهش وزن، خستگی و تاری دید است. این بیماری اگر بدون درمان رها شود، می تواند یک بیماری تهدید کننده زندگی می باشد. وقتی مصرف خود را به گوشت های خوراکی، هات داگ و بیکن محدود کنید، در نهایت احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می دهید.

3. سرطان

وقتی رژیم غذایی را که حاوی مقدار زیادی سدیم نیترات است اتخاذ می کنید، احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می دهید. طبق کتاب "فاکتور غذایی" حاجیم اوگیهاشی، مصرف مقدار زیادی سدیم نیترات می تواند احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. به غیر از این، شما همچنین می توانید به سرطان دیگری که با معده شما مرتبط است. مانند سرطان لوزالمعده مبتلا شوید.

4. مشکلات عصبی و روده ای

اگر مقدار زیادی سدیم نیترات مصرف کنید، علائم منفی زیادی را در بدن خود تجربه می کنید. که می تواند شما را در معرض سردرد، سبکی سر و سرگیجه قرار دهد. مصرف مقدار زیادی سدیم نیترات همچنین می تواند خطر ابتلا به اختلال روانی و تشنج را افزایش دهد. مصرف زیاد این ماده شیمیایی می تواند باعث اسهال خونی، التهاب معده و روده و شکم درد گردد. همچنین می توانید علائم مزمن بیشتری مانند ضربان قلب سریع، تنفس نامنظم و حتی کما را تجربه کنید.

همانطور که همه می بینیم مصرف غذاهای فرآوری شده هرگز چیز خوبی نیست. البته ممکن است هر چند وقت یک بار بخواهیم فست فودهایی را بخوریم که طعم خوشمزه ای دارند. با این حال، اگر روزانه یا بیش از حد مصرف شود، فقط می تواند منجر به یک فاجعه شود و به بدن شما آسیب برساند.

بسیاری از مردم بر این باورند که خوردن گوشت های فرآوری شده می تواند در واقع جایگزین چیزهای سالم تری شود. البته، استفاده های معمول سدیم نیترات برای پیشگیری از فاسد شدن غذا است؛ اما امروزه، ما می توانیم بسیاری از انتخاب های غذایی را پیدا کنیم که برای ما ارگانیک و سالم هستند. گوشت های سالم و تازه همیشه انتخاب بهتری نسبت به گوشت های فرآوری شده و کنسرو شده هستند.