بوته چینی / کروزه

بوته چینی / کروزه:

یکی از لوازم آزمایشگاهی که به شکل مخروط ناقص می باشد و برای حرارت دادن مواد تا دماهای بالا مورد استفاده قرار می گیرد، بوته چینی است. این وسیله از جنس های چینی، سرامیکی، سفالی یا گرافیتی می باشد.

بوته چینی ظرفی چینی با ته صاف و به شکل انگشتانه می باشد. بوته ها معمولا از جنس چینی ساخته می شوند ولی بعضی بوته ها از جنس نیکل،گرافیت، پلاتین، آلومینا، تفلون، سرامیک سفالی یا گلی نیز تهیه می شوند. این بوته ها در حجم های مختلفی بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلی لیتری و همچنین در قطرهای متفاوتی ساخته می شوند. جداره داخلی و خارجی بوته چینی صیقل داده شده است و این وسیله دارای درپوش می باشد.

از این وسیله برای حرارت دادن مواد تا دماهای خیلی بالا حتی تا ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد استفاده می شود. وقتی که ماده ای در بوته گرما داده می شود باید آن را با یک گیره در حفره مثلث نسوز (یک مثلث فلزی با روکشی از چینی است)، قرار داد. برای استفاده از بوته برای سنجش وزنی باید بوته، چند بار خالی داخل کوره در یک دمای ثابت و معین گذاشته شده و بعد از سرد شدن وزن آن را گرفت تا برای پختن رسوب ها وزن ثابت و مشخصی داشته باشد. باید برای برداشتن بوته از روی مثلث نسوز از انبر استفاده شود. ضربه زدن به بوته باعث شکستن آن می شود.

توجه :

بازها (قلیاها) باعث خوردگی بوته می شوند. همچنین با اسیدها نباید آن ها تمیز کرد.

کاربرد: در آزمایشگاه از بوته چینی برای آزمایشهای زیادی استفاده می شود. در آزمایشاتی مثل اندازه گیری آب تبلور نمک هایی چون کات کبود، زاج سبز،اندازه گیری خاکستر،تعیین سختی آب ذوب قند، پارافین جامد و…کاربرد دارد. همچنین از این بوته ها برای حل کردن برخی نمونه ها که به راحتی در اسیدها و بازها حل نمی شوند استفاده می شود. از این بوته ها در شیمی تجزیه برای سوزاندن نمونه ها و حرارت دادن و پخت آن ها در کوره ها استفاده می شود. مثلا در اندازه گیری آهن، هیدروکسید فریک به دست آمده در بوته داخل کوره سوزانده شده و به اکسید فریک بی آب تبدیل می شود.

کاربرد بوته نیکلی :

با توجه به جنس های مختلف، بوته ها کاربردهای مختلفی دارند. به عنوان مثال بوته نیکلی برای ذوب قلیا استفاده می شود. در این روش نمونه همراه با چند تکه هیدروکسیدسدیم جامد داخل بوته روی چراغ، حرارت داده می شود. بعد بوته را به همان شکل داخل آب مقطر قرار می دهند، نمونه در آب حل می شود.

کاربرد بوته پلاتینی :

بوته پلاتینی نیز برای ذوب قلیا با ترکیب کربنات سدیم همراه با یک اکسید کننده کاربرد دارد. در این جا نیز مقداری نمونه همراه با مخلوط کربنات سدیم و ماده اکسید کننده در داخل بوته، در کوره الکتریکی تا دمای ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد حرارت داده می شود. سپس مخلوط به داخل آب مقطر ریخته شده و نمونه حل می شود.

 کاربرد بوته در تعیین سختی آب :

یکی دیگر ازکاربردهای بوته چینی در تعیین سختی آب است. تعیین سختی آب یک معیاری برای تعیین کیفیت آب آشامیدنی است. به تعداد میلی اکی والان گرم های یون های کلسیم و منیزیمی که در یک دسی متر مکعب از آب وجود دارد درجه سختی آب می گویند که به سه نوع موقت، دایم و کل تقسیم بندی می شود.