ست سوکسله

ست سوکسله:

دستگاه استخراج سوکسله ( Soxhlet extractor ) یکی از ابزارهای آزمایشگاهی است که توسط شیمیدان آلمانی فرانس فون سوکسله در سال 1879 میلادی اختراع شد. این وسیله آزمایشگاهی که معمولاً از شیشه ساخته می‌شود، برای جداسازی چربی ها ( لیپیدها ) از مواد جامد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ست شیشه آلات سوکسله دارای سه قسمت مجزا است که بر روی هم سوار میشوند .

• بالن ( flask ) : که به طور معمول سایز 500 سی سی کاربرد دارد.


• سیفون نگهداری ماده ( Extractor ) : دارای دو لوله جانبی با قطرهای متفاوت می باشد. لوله جانبی با قطر ضخیم تر، جهت انتقال بخار حلال از بالن به داخل سیفون است و لوله جانبی با قطر کمتر سبب مکش و انتقال حلال داخل سیفون به بالن میگردد. لوله جانبی با قطر کمتر در وسط دارای یک حباب بوده که به امر سیفون حلال کمک می کند.


• کندانسور ( Condenser )‌ : بخارهای حلال در این بخش تقطیر شده و به استخراج کننده بر میگردد. این قسمت دارای دو بخش ورودی و خروجی آب میباشد. پس از ورود بخارات اتر به این بخش،‌در اثر سرمای آب، عمل تقطیر صورت گرفته و مایع اتر به داخل استخراج کننده برگشت داده میشود .
  

  مراحل انجام آزمایش استخراج روغن:

  
  

  فرانس وان سوکسله‌ در 12 ژانویه 1848 میلادی در برنو ( Brno ) متولد و در ماه می 1926 در سن 78 سالگی در شهر مونیخ آلمان درگذشت. سوکسله بنیانگذار روش عصاره گیری چربی از شیر است که بعدها این روش در همه نقاط دنیا جهت استخراج لیپیدها از تمامی مواد بیولوژیکی به کار گرفته شد، و به روش سوکسله معروف گردید. برای استخراج و جدا کردن چربی مواد غذایی مختلف، از حلال های آلی استفاده میشود.

  
  

  با استفاده از اتر یا هگزان که در مجاورت ماده غذایی قرار میگیرد و سبب حل شدن چربی و رسوب در بالن انتهای سوکسله می گردد چربی استخراج می شود. 

  
  

  ترتیب انجام مراحل آزمایش :

  
  

  1- ابتدا هگزان یا اتر را در بالن ریخته و بالن را بر روی شوف بالن ( منتل ) با گیره مخصوص ارلن بالن ثابت می کنیم.

  
  

  2- ماده مورد نظر خود را درکاغذ صافی و یا  کارتوش قرار داده و آن را در سیفون نگهدارنده ماده ( Extractor ) می گذاریم.

  
  

  3- اکسترکتر را بر روی بالن فیکس کرده و مبرد را در بالای آن قرار داده و با گیره به پایه ثابت می کنیم.

  
  

  4- یک سر شلنگ سیلیکونی  را به شیر آب و سر دیگر آن را به یکی از شیرهای مبرد وصل میکنیم و شیر دیگر مبرد را با شلنگ دیگر به فاضلاب هدایت میکنیم.

  
  

  5- شوف بالن را روشن میکنیم و حرارت را در بالاترین حد قرار میدهیم تا هگزان شروع به جوشیدن و تبخیر نماید . از طرف دیگر شیر آب را هم اندکی باز می کنیم تا آب در مبرد سوکسله جریان پیدا کند.

  
  

  پس از انجام مراحل بالا ، به مرور هگزان تبخیر شده و در قسمت میانی به مایع تبدیل میشود و با حل کردن چربی موجود در ماده ، چربی را با خود به سمت بالن هدایت میکند و این آزمایش را حداقل تا سه بار تخلیه سیفون ( بخش میانی ) ادامه می دهیم و سپس از دو طریق میتوان میزان چربی در سوسکسه را اندازه گیری کرد.

  
  

  تعیین میزان چربی در دستگاه سوکسله:

  
  

  همانطور که گفته شده از دو طریق میتوان میزان چربی هدایت شده به بالن را اندازه گیری کرد :

  
  
  
  
  • از طریق وزن کردن ارلن پیش از آزمایش و بعد از اتمام آخرین تخلیه سیفون به بالن .اختلاف وزن موجود مقدار چربی محلول را مشخص میکند.
  
  
  • از طریق تبخیر کامل مایع حلال و وزن کردن میزان چربی باقیمانده در ته بالن
  
  
  
  


• 
  

  سوکسله یک وسیله کاربردی در آزمایشگاه ها می باشد که از آن برای جدا نمودن مواد خاص در محلول ها به کمک یک حلال طبیعی استفاده می نمایند.

  
  

  گاهی در محیط آزمایشگاه برای استخراج عناصر از محلول های شیمیایی نیاز است تا کاربر از وسایل آزمایشگاهی خاصی استفاده کند. کاربرد اینگونه وسایل در محیط آزمایشگاه سبب صرفه جویی در مصرف حلال های شیمیایی و سرعت بخشیدن به فرایند تجزیه و استخراج مواد شیمیایی و طبیعی از محلول می شود. یکی از ابزار کاربردی که برای این منظور طراحی و تولید شده است دستگاه سوکسله می باشد.

  
  

  معرفی کلی سوکسله

  
  

  اولین بار از این وسیله آزمایشگاهی برای جدا نمون اسیدهای چرب از شیر استفاده شده است. این وسیله آزمایشگاهی در تمام دنیا به عنوان یک محصول کاربردی برای تفکیک و جداسازی لیپیدها از مواد بیولوژیکی شناخته می شود. در فرایند آزمایش های تجزیه ی مواد و جداسازی همیشه یک حلال آلی نقش اصلی را در این فرایند ایفا می نماید.

  
  

  دستگاه سوکسله نیز بر اساس همین روش تجزیه ی مواد طراحی و تولید شده است. حلال به میزان قابل کنترلی در دستگاه قرار می گیرد و با فرایندهای میعان به جداسازی مواد مورد نظر کاربر می پردازد. یکی از بهترین حلال هایی که در امر استخراج مواد و اسیدهای چرب در این وسیله آزمایشگاهی موثر می باشد حلالی به نام اتر می باشد.

  
  

  دستگاه سوکسله از سه بخش اصلی تشکیل شده است که در مجموع به استخراج مواد در دستگاه می پردازند. این سه بخش در این وسیله آزمایشگاهی شامل استخراج کننده، مبرد و بالن می باشد. بخش اول این وسیله یا همان قسمت استخراج کننده محل قرار گیری نمونه می باشد.

  
  

  نمونه در این بخش در تماس مستقیم با حلالی است که فرایند میعان بر آن اجرا شده است. بخش دوم در این دستگاه مبرد یا همان سردکننده است که به حلال کمک می نماید تا فرایند تقطیر را انجام دهد. همچنین در این وسیله آزمایشگاهی قسمتی به نام بالن وجود دارد که حلال در آن جمع می شود.

  
  

  در نهایت بر اساس تغییر وزن صورت گرفته در حلال میزان ماده مورد جدا شده مورد بررسی قرار می گیرد.

  
  

  از مهمترین مزیت هایی که در زمان استفاده از این وسیله می توان نام برد مصرف بسیار کم حلال در این وسیله آزمایشگاهی می باشد. این امر می تواند در روند انجام پژوهش ها بسیار به کاربران آزمایشگاهی کمک نماید.