اسیداستیک

استیک اسید چیست؟

اسید استیک یا اتانوییک اسید (اتانوئیک اسید) در دسته بندی اسیدهای آلی یا اسیدهای کربوکسیلیک قرار می گیرد. فرمول استیک اسید (یا همان فرمول اتانوییک اسید) CH₃COOH می باشد. pH استیک اسید در غلظت 1 مولار برابر با 2.4 بوده و یک اسید ضعیف به شمار می رود.

نام گذاری آیوپاک استیک اسید به نام اسید اتانوئیک یا اسید اتانوییک می باشد. این محصول به عنوان پیش ماده پلی وینیل استات و سلولز استات تولید می شود. استیک اسید یک کربوکسیلیک اسید مصنوعی با خواص ضد باکتری و ضد قارچی است. اتانوییک اسید یکی از ساده ترین اسیدهای کربوکسیلیک و یک معرف شیمیایی مهم صنعتی است. 

اسید استیک مایع یک حلال پروتون دار هیدروفیل (قطبی)، مشابه اتانول و آب است. پس استیک اسید در آب با هر نسبتی حل می شود. این ماده علاوه بر حلال های قطبی، در حلال های غیر قطبی مانند کلروفرم و هگزان نیز محلول است. با آلکان های بالاتر (شروع با اکتان)، اسید استیک کاملا قابل مخلوط نیست و قابلیت انحلال پذیری آن با آلکان های طولانی تر کاهش می یابد. خاصیت حلال پذیری و قابل قبول اسید استیک، آن را به عنوان یک ماده حلال شیمیایی مفید در تولید دی متیل ترفتالات تبدیل می کند.

نماد متداول اسید استیک AcOH است، Ac نماد شبه الکلی به نمایندگی از گروه استیل C₂H₃O است. در ساختار اسید استیک جامد، مولکول ها زنجیر ایجاد می کنند و مولکول های مجزا توسط پیوندهای هیدروژن به هم می پیوندند. مولکول های این اسید توسط پیوند هیدروژنی به هم متصل شده و دیمر ایجاد می کنند که این واکنش در حالت جامد رخ می دهد.

در pH های فیزیولوژیکی، معمولا اسید استیک کاملا یونیزه می شود. گروه استیل، که به طور رسمی از اسید استیک (اتانوییک اسید) گرفته می شود، در حیات انسان نقش اساسی دارد. به این صورت که با اتصال به کوآنزیم های A در متابولیسم کربوهیدرات ها و چربی ها نقش ایفا می کند.

استیک اسید یک اسید تک ظرفیتی است و دلیل آن نیز آزاد شدن یک پروتون اسیدی (⁺H) می باشد. به این دلیل اتانوییک اسید یک اسید مونوپروتیک یا تک ظرفیتی محسوب می شود.

نام های دیگر اسید استیک

جوهر سرکه چیست؟ این محصول در بازار با نام های جوهر سرکه، اتانوییک اسید، جوهر انگور، اسید اتیلیک، متان کربوکسیلیک اسید، هیدروژن استات، اسید استیک گلاسیال و اسید سرکه نیز شناخته می شود.

 

مشخصات فیزیکی، شیمیایی و شکل ظاهری اسید استیک

اسید استیک مایعی است بی رنگ که دارای طعم تیز و بوی تندی مانند بوی سرکه می باشد. اما اسید استیک غلیظ خورنده است و می تواند به پوست آسیب برساند.

اسید استیک گلاسیال چیست؟ نقطه انجماد اسید استیک 16.6 درجه سانتی گراد است، لذا در دمای معمولی اتاق ظاهری یخ مانند و کریستالی دارد، به همین دلیل به اسید استیک گلاسیال معروف است. همچنین قابل ذکر است اسید استیک گلاسیال به نوع کاملا خالص این اسید نیز گفته می شود.

اکنون که دانستیم اتانوییک اسید یا استیک اسید گلاسیال چیست؟ واکنش آن با آب را نیز بررسی می کنیم. در مورد واکنش آن با آب باید گفت که اسید استیک در محلول های پایه آب، قابل تفکیک است و باز مزدوج خود یعنی یون استات را تولید می کند. در محلول های آبی، مقدار pKa اسید استیک برابر مقدار 4.76 است. یک محلول غلیظ 1.0 مولار با pH معادل 2.4 بیانگر این می باشد که تنها 0.4 درصد اسید استیک (اتانوییک اسید) تجزیه شده است، حال آن که در محلول های رقیق تر، اسید اتانوئیک بیش از 90 درصد تجزیه می شود. اسید استیک در حالت بخار، شامل دیمرهایی از دو مولکول اسید استیک است که به صورت پیوند هیدروژنی با هم ارتباط دارند.

تولید استیک اسید

به دو روش مصنوعی و طبیعی (از طریق تخمیر باکتری)، تولید می شود. تولید اسید استیک به روش معدنی برای اولین بار توسط یک شیمیدان آلمانی به نام هرمان کولب در سال 1847، انجام گرفت. لازم به ذکر است مسیر بیولوژیکی تولید اسید استیک فقط حدود 10 درصد بوده و به دلیل لزوم قوانین صنعت غذایی بر منشا بیولوژیکی این ماده می باشد.

روش های صنعتی اصلی تولید اسید استیک به روش های زیر می باشد:

• کربونیلاسیون متانول


• اکسیداسیون استالدئید


• اکسیداسیون اتیلن

 

روش کربونیلاسیون متانول

تولید استیک اسید (حدود 75 درصد) بیشتر توسط کربونیلاسیون متانول انجام می شود. در این فرآیند، متانول و مونواکسید کربن برای تولید اسید استیک (اتانوییک اسید) طبق معادله زیر واکنش نشان می دهند.

 

 

این فرایند در سه مرحله اتفاق می افتد و در آن یدومتان به عنوان واسطه است. کاتالیزور، کربونیل فلزی، برای کربونیلاسیون مورد نیاز است:

CH₃OH + HI → CH₃I + H₂O

CH₃I + CO → CH₃COI

CH₃COI + H₂O → CH₃COOH + HI

روش اکسیداسیون استالدئید

قبل از تجاری سازی فرایند مونسانتو، بیشتر استیک اسید با اکسیداسیون استالدهید تولید می شد. این دومین و مهمترین روش تولید است، اگرچه معمولا با کربونیلاسیون متانول رقابت ندارد. استالدهید با هیدراتاسیون استیلن قابل تولید است. این فناوری اغلب در اوایل دهه 1900 کاربردی بود. اجزای نفتای سبک به آسانی توسط اکسیژن یا حتی هوا اکسیده می شوند تا پراکسیدها را تولید کنند، که با استفاده از معادله شیمیایی، تولید آن در زیر نشان داده شده است.

2 C₄H₁₀ + 5 O₂ → 4 CH₃CO₂H + 2 H₂O

چنین اکسیداسیون هایی به کاتالیزور فلزی مانند نمک های فلزی منگنز، کبالت و کروم نیاز دارند. واکنش معمولی در دماها و فشارهایی انجام می شود که تا حد ممکن گرم باشد و در عین حال بوتان را به صورت مایع نگه دارد. شرایط معمول واکنش، دمای 150 درجه سانتی گراد و فشار 55 اتمسفر است. درحین فرآیند تولید اسید استیک، محصولات جانبی نیز از جمله بوتانون، اتیل استات، اسید فرمیک و اسید پروپیونیک ممکن است تشکیل شود. این محصولات جانبی از نظر تجاری نیز با ارزش هستند و ممکن است شرایط واکنش تغییر یابد تا در صورت نیاز تعداد بیشتری از آنها تولید شود. با این حال، جداسازی استیک اسید از این محصولات فرعی به هزینه فرایند می افزاید. در شرایط مشابه و با استفاده از کاتالیزورهای مشابه که برای اکسیداسیون بوتان استفاده می شود، اکسیژن موجود در هوا برای تولید اسید استیک می تواند استالدهید را اکسید کند.

2 CH₃CHO + O₂ → 2 CH₃CO₂H

با استفاده از کاتالیزورهای مدرن، این واکنش می تواند عملکرد این اسید بیشتر از 95 درصد داشته باشد. عمده محصولات جانبی عبارتند از اتیل استات، اسید فرمیک و فرمالدئید، که همه آنها دارای نقطه جوش پایین تر از استیک اسید هستند و به راحتی با تقطیر از هم جدا می شوند.

روش اکسیداسیون اتیلن

اساس کار این روش به این صورت است که از طریق فرایند واکر، استالدئید حاصل شده از اتیلن همانند روش بالا اکسید می شود.

C₂H₄ + O₂ → CH₃CO₂H

این فرایند به وسیله کاتالیزور فلزی پالادیوم تثبیت شده بر روی یک هتروپلی اسید (به عنوان مثال اسید سیلیکوتنگستیک) کاتالیز می شود. این روش بر پایه استفاده از فناوری جدید اکسیداسیون فوتوکاتالیستی انتخابی به جهت اکسیداسیون انتخابی اتیلن و اتان و تبدیل آن ها به این اسید خواهد بود. بر خلاف روش های قدیمی، دراین فناوری نوین از نور UV در دما و فشار محیط به منظور تولید اسید استیک استفاده می شود.

تصویر زیر فرآیند صنعتی تولید اسید استیک را نشان می دهد:

تولید استیک اسید به روش طبیعی

به طور طبیعی از فرآیند تخمیر بعضی میوه ها و مواد غذایی فاسد شده به وجود می آید. از فرآیند تخمیر مواد غذایی دارای نشاسته و قند، سرکه تولید می شود و الکل ها از باکتری مخمر سرکه تولید می شوند.

با توجه به اکسیژن کافی، باکتری های آن می توانند از انواع مواد غذایی الکلی سرکه تولید کنند. خوراکی هایی که معمولا استفاده می شوند شامل سرو سیب، شراب و غلات تخمیر شده، مالت، برنج یا سیب زمینی می باشند.

باکتری های بی هوازی می توانند قندها را بدون ایجاد اتانول به عنوان واسطه به طور مستقیم به استیک اسید تبدیل کنند. در واقع این باکتری ها می توانند استیک اسید با کارایی بیشتری نسبت به اکسید کننده های اتانول مانند استوباکتر تولید کنند.

 

کاربرد استیک اسید

استیک اسید، یک ماده شیمیایی بسیار مهم است و به صورت صنعتی و خوراکی در بسیاری از کاربری های صنعتی، داروسازی، غذایی و مصارف خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در زنبورداری هم به کار می رود. از صنایع مصرف کننده این محصول می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• 
  

  کاربرد نوع بهداشتی در صنعت پزشکی

  
  

یکی از خواص مهم نوع بهداشتی این ماده، خاصیت ضدعفونی کنندگی آن است. اسید استیک یک ماده ضدعفونی کننده در برابر برخی باکتری ‌ها است و در درمان عفونت گوش خارجی به دلیل رشد قارچ یا باکتری و دیگر عفونت ‌ها نیز می توان از آن استفاده کرد. اسید استیک بهداشتی خاصیت دارویی دارد و در غربالگری سرطان رحم استفاده می‌ شود. سازمان بهداشت جهانی استیک اسید را در فهرست داروهای ضروری خود قرار داده است. این ماده در تولید استون، اتیل استات و آسپیرین نیز مصرف می شود.

می تواند باکتری ها را از بین ببرد؛ این ماده همچنین می تواند فعالیت ترکیبات شیمیایی که باعث قرمزی، التهاب و تورم می شوند را تا حد چشمگیری کم کند.

از نوع خوراکی همچنین برای کنترل سرطان استفاده می شود. پزشکان از روش تزریق اسید استیک به تومور برای درمان سرطان استفاده می کنند. بر اساس مطالعاتی که تا به امروز در مورد اثر استیک اسید خوراکی بر درمان سرطان انجام شده است، اتانوییک اسید قادر است باعث مرگ انتخابی سلول های سرطانی معده گردد و آسیبی به سلول های طبیعی معده وارد نکند. سلول های سرطانی مزوتلیوم تحت تاثیر غلظت اسید استیک به طور قابل توجهی از خود واکنش نشان می دهند. به طوری که بعداز ۱۰ دقیقه تمام سلول های سرطانی از بین می برند.

• 
  

  صنعت داروسازی

  
  

در صنایع داروسازی و در تولید قطره های گوش می توان از آن استفاده کرد. قطره های شست و شو دهنده گوش و مجرای آن برای از بین بردن عفونت های داخلی بسیار مناسب هستند.

داروهایی که توسط استیک اسید خوراکی تولید می شوند معمولا حساسیتی برای بیمار ایجاد نمی کند. ولی در بعضی افراد ممکن است به طور جزئی ایجاد حساسیت کند. به طور مثال با اسید استیک قطره گوش نیز تولید می شود که استفاده از قطره گوش برای افرادی که پرده صماخ آن ها دچار پارگی شده است مضر است.

• کشاورزی

اسید استیک در کشاورزی برای از بین بردن علف‌ های هرز استفاده می‌ کنند. اسید استیک در کشاورزی به صورت رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچ های گیاهان هم مورد استفاده است.

• زنبورداری

از اسید استیک در زنبورداری به منظور استریل کردن و ضد عفونی کردن شانه یا پوکه های عسل استفاده می شود. زنبورداران در اواخر پاییز یا زمستان به منظور استریل کردن محل نوزادان یا محصول کندوها در برابر عوامل بیماری زا همچون پروانه موم خوار، از اسید استیک استفاده می کنند.

• تولید چسب

پلی وینیل استات یک پلیمر وینیلی است که توسط پلیمریزاسیون مونومر وینیل استات به دست می آید. این ماده یک رزین مصنوعی محسوب می شود. این پلیمر از ترکیب استیلن و استیک اسید از طریق اکسیداسیون اتیلن به دست می آید.

از پلی وینیل استات معمولا به عنوان چسب چوب، چسب سفید، چسب نجاری، چسب کاغذ، چسب المر، چسب قوی برای اتصالات استفاده می شود. در پوشش های کاغذی، رنگ و دیگر پوشش های صنعتی، الیاف شیشه ای، محصولات بهداشتی مانند دستمال کاغذی، به عنوان یک تقویت کننده برای سنگ ساختمان متخلخل به خصوص ماسه سنگ، صنایع مبلمان و نجاری مصرف می شود.

• صنایع نساجی

پنبه و نیز منسوجات پنبه‌ ای چنان چه طولانی مدت در برابر نور مستقیم خورشید باشد، مقاومت خود را از دست می‌ دهد. پنبه بر اثر بخار آب داغ، مقداری تغییر رنگ پیدا می کند و متمایل به زرد می‌ شود. مقاومت پنبه در برابر انواع اسیدها و غلظت آن ها متفاوت است. اثر اسیدهای آلی بر روی پنبه محدودتر است. مثلا استیک اسید اثر بسیار ضعیفی بر روی الیاف پنبه دارد و به همین جهت نیز برای رنگرزی پنبه با رنگ ‌های گوگردی و برخی از انواع رنگ‌ های مستقیم که در برابر نور و شست و شو کم ثبات هستند از آن استفاده می‌ شود.

پس از اتمام عمل رنگرزی، پنبه در محلول ۱۰ درصد استیک اسید با حرارت ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد شست و شو داده می‌ شود تا ثبات رنگ آن افزایش یابد. بر خلاف اسیدها، قلیایی‌ های رقیق در شرایط معمولی به الیاف پنبه آسیب نمی ‌رسانند.

• تولید نفت

از واکنش بین متانول و گاز منوکسید کربن در رآکتور حاوی کاتالیست کمپلکس متیل یدید و رودیم و به عنوان تسریع کننده در دمای ۱۸۷ درجه سانتی گراد و فشار ۲۸ بار به دست می آید. حذف گوگرد از نفت سفید با سیستم‌ های اکسیداسیون اسید فرمیک 96 درصد، استیک اسید 94 درصد و مقدار گوگرد باقی مانده انجام می شود.

• تولید پت (PET)

پت درشت مولکولی است که در بیشتر کشورها در تولید الیاف پلی استر، رزین بطری و پلی استر مهندسی استفاده می شود، ولی در ایران این پلیمر بیشتر برای ساخت انواع بطری های آشامیدنی استفاده می شود. با توجه به مقاومت زیاد این بطری ها، دارا بودن وزن کم و قیمت مناسب نسبت به سایر مواد بسته بندی همچون شیشه و فلز، تولید بطری های پلاستیکی کاربرد گسترده ای پیدا کرده است. بالا بودن حجم این بطری ها نسبت به وزن و تجزیه بسیار طولانی آن در طبیعت سبب شده تا مسئله بازیافت این بطری ها، به خصوص در سال های اخیر مورد توجه همگان قرار گیرد.

زمینه های استفاده از پت در سه گروه طبقه بندی می شود:

• به عنوان فیبر در تولید لباس


• به عنوان مانع رطوبتی در صنعت بسته‌ بندی و بطری سازی


• به عنوان پلاستیک مهندسی که از ترکیب آن با موادی چون فیبر و شیشه جهت زیاد شدن مقاومت مواد استفاده می‌شود.

پلی اتیلن ترفتالات پلیمری است که در چاپ سه بعدی کاربرد دارد. به دلیل استحکام و انعطاف‌ پذیری از آن در ساخت پیش‌ نمونه‌ محصولات استفاده می ‌گردد از آن در ساخت قطعات مکانیکی و برخی تجهیزات الکترونیکی نیز استفاده می کنیم. پت بوی ناخوشایند کمتری در حین فرآیند چاپ سه بعدی تولید می‌ کند.

پت سمی نیست، در واقع دلیل اصلی استفاده از آن در صنعت این است که بهداشتِ پت مورد تأیید سازمان های مربوطه می باشد. همانند شیشه، پت نیز کاملا بهداشتی و در مقابل حملات باکتری و دیگر میکروارگانیزم‌ ها مقاوم است.

• تولید ترکیبات شیمیایی

بیشترین استفاده منفرد از استیک اسید در تولید مونومر وینیل استات است که از نزدیک با تولید انیدرید استیک و استر دنبال می‌ شود. حجم استیک اسید مورد استفاده در سرکه نسبتا کم است.

به طور تقریبی بیشتر حجم این ماده شیمیایی در تولید وینیل استات، تولید ترفتالیک، تولید اتانوئیک انیدرید، تولید استرهای اتانوئات و از آن برای تولید سایر ترکیبات شیمیایی استفاده می شود.

یک سوم تولید اسید استیک در جهان صرف تولید مونومر وینیل استات می شود. از اتانوییک اسید همچنین در تولید استر استفاده می شود. استرهای اصلی استیک اسید معمولا به عنوان حلال جوهر، رنگ و پوشش استفاده می ‌شود. این استرها شامل استات اتیل، استات n-بوتیل، استات ایزو بوتیل و استات پروپیل هستند. این استرها معمولا در طی یک فرآیند کاتالیزی از واکنش استیک اسید و الکل مربوطه به دست می آیند. برای مثال واکنش اتانول با اسید استیک به قرار زیر می باشد. فرآورده های حاصل از واکنش اتانول و اسید استیک، اتیل استات و آب هستند.

CH₃COO−H + HO−CH₂CH₃ → CH₃COO−CH₂CH₃ + H₂O

علاوه بر این، از استات‌های استر به عنوان حلال‌ های نیتروسلولز، لاک‌ های اکریلیک، پاک کننده ‌های لاک و لکه‌ های چوب استفاده می ‌شود. سه محصول اصلی عبارتند از: اتیلن گلیکول استات اتیل اتر (EEA)، اتیلن گلیکول مونوبوتیل اتر استات (EBA) و پروپیل گلیکول مونومیل اتر استات (PMA) که بیشتر به عنوان PGMEA در فرایندهای تولید نیمه هادی ها شناخته می ‌شود. جایی که به عنوان یک حلال مقاوم استفاده می‌ شود. این برنامه در حدود 15 الی 20 درصد استیک اسید جهان را مصرف می‌ کند.

در تولید انیدرید استیک نیز مورد استفاده قرار می گیرد. تولید جهانی انیدرید استیک یک کاربرد عمده است و تقریبا 25 تا 30 درصد از تولید جهانی این اسید را شامل می‌ شود. انیدرید استیک یک عامل استیلاسیون است. به همین ترتیب، کاربرد اصلی آن در مورد استات سلولز است، پارچه ‌ای مصنوعی که برای فیلم‌ های عکاسی نیز استفاده می ‌شود. انیدرید استیک نیز یک واکنش برای تولید هروئین و سایر ترکیبات است.

• کاربرد خانگی اسید استیک خوراکی

یکی از انواع کاربرد اسید استیک در تولید سرکه است. سرکه همچنین به عنوان پاک کننده خانگی نیز استفاده می شود، زیرا ماده اصلی آن استیک اسید است و می تواند به تجزیه کثیفی ها و از بین بردن برخی از میکروب ها کمک کند. پس اسید استیک در سرکه نیز وجود دارد.

• صنایع غذایی

از اسید استیک در صنایع غذایی به عنوان یک طعم دهنده استفاده می شود؛ از نقش های دیگر استیک اسید در مواد غذایی می تواند به مواردی نظیر تنظیم کننده PH، رقیق کننده رنگ ها، خشک کننده، اسیدی کننده محیط، عامل تمیز کننده، حلال و نگهدارنده اشاره کرد.

مواد غذایی که استیک اسید در آن ها به عنوان نگهدارنده، آنتی باکتریال و ضد کپک استفاده می شود می توان به سس کچاپ، سرکه، سس سالاد، میوه های کنسرو شده،انواع سس، مایونز، خردل و غذاهای دریایی اشاره کرد. اتانوییک اسید به طور گسترده در سایر مواد غذایی مانند لبنیات، شیر و پنیر، مرغ و گوشت نیز به کار می رود. یکی دیگر از کاربردهای اسید استیک در صنایع غذایی، افزودن آن به آب جوش است؛ بخارات آب جوش در تماس با مواد غذایی در طی فرآیندهای تولید غذا در کارخانه ها استفاده می شود و می تواند به عنوان تمیز کننده و آماده سازی ظروف مختلف در صنایع غذایی نیز به کار رود.

• صنعت رنگرزی

در رنگرزی از اسیدهایی مانند اسید تار تاریک، اسید لاکتیک، اسید اگزالیک، اسید استیک، اسید سیتریک و همچنین ممکن است از اسیدهای معدنی مانند اسید سولفوریک و اسید کلریدریک نیز استفاده شود.

استفاده از اسید استیک در رنگرزی به جهت اهداف زیر می باشد:

• برای خنثی نمودن محیط قلیایی حمام از اسید استیک در رنگرزی استفاده می شود، خصوصا اگر شسشو پشم با مواد قلیایی سود سوز‌آور انجام گرفته باشد.


• به جهت سبک شدن آب های سنگین استفاده می شود.


• رنگ ها را رقیق‌ تر می ‌کنند.


• باعث شفافیت و جلا رنگ می ‌شوند.

از مزایای آن در رنگرزی می توان به این موارد زیر اشاره کرد:

• به الیاف آسیب نمی رساند.


• در حمام رنگرزی pH ثابت است.


• رسوب تولید نمی کند.


• جذب رنگ و برخی خواص جانبی رنگ را بهبود می بخشد.


• بر روی رنگ محصولات رنگ شده اثری نمی گذارد.

 

• رفع زنگ زدگی و رسوب زدایی

این ماده یک رسوب زدای بسیار عالی است .در اثر واکنش استیک اسید با جرم ها و رسوب ها، این ماده به سبب توانایی بالایی که دارد به راحتی می تواند آن ها را از بین ببرد و هنگامی که مانند جامدی سخت به یک سطح محکم بچسبد آن را به یک مایع تبدیل می کند تا به آسانی قابل تجزیه شدن و رفع باشد.

• به عنوان حلال در صنایع مختلف

اسید استیک گلاسیال، یک حلال ایده آل، قطبی و پروتون دار است. از اتانوییک اسید برای کریستالیزه کردن سایر ترکیبات آلی و خالص سازی آن ها استفاده می شود؛ در این حالت، نقش حلال را ایفا می کند. خالص سازی ترکیبات در صنایعی اهمیت دارد که درصد خلوص محصول نهایی در میزان فروش یا شیوه ذخیره محصولات در انبار تأثیر دارد.

یکی دیگر از کاربردهای ین ماده به عنوان حلال، استفاده در تولید ترفتالیک اسید (TPA) است؛ در این واکنش ها از استیک اسید به صورت مذاب استفاده می شود. لازم به ذکر است که ترفتالیک اسید، ماده اولیه و بسیار مهم در تولید پلیمر ضروری با نام پلی اتیلن ترفتالات (PET) می باشد. از این پلیمر در تهیه بسیاری از محصولات پلیمری نظیر بطری های مواد غذایی، فیلم های پلیمری، رزین های پلی استر و ساخت بطری های مقاوم به ضربه استفاده می شود.

شاید تا به حال با نام واکنش فریدل-کرافتس در شیمی آلی برخورد کرده باشید؛ این واکنش در حقیقت یکی از واکنش های شیمیایی حیاتی در حوزه آلکیلاسیون ترکیبات آلی می باشد. استیک اسید در این واکنش بسیار مهم، نقش حلال را ایفا می کند. به طور مثال، اولین مرحله از تولید تجاری ماده کافور، شامل نوآرایی واگنر-مِروین در ترکیب Camphene و تشکیل ایزوبورنیل استات است؛ در این واکنش مهم، اسید استیک هم به عنوان یک حلال و هم به عنوان عامل به دام اندازی کربوناسیون با خاصیت نوکلئوفیلی به کار می رود.

به عنوان یک حلال انتخابی برای کاهش گروه نیتریل آریل به آنیلین با استفاده از پالادیوم بر روی کربن، انتخاب می شود. استفاده از آن در این واکنش، اغلب جنبه تحقیقاتی دارد و میزان بازدهی نهایی واکنش باید توسط روش های تجزیه ای اندازه گیری شود.

از دیگر کاربرد اسید استیک به عنوان حلال می توان به این مورد اشاره نمود: استیک اسید گلاسیال در شیمی تجزیه برای اندازه گیری مواد قلیایی ضعیف مانند آمیدهای آلی به کار می رود. اتانوییک اسید در مقایسه با آب، باز ضعیف تری است بنابراین ترکیبات آمید در این محیط به عنوان یک باز قوی عمل می کنند. همچنین آمیدها می توانند توسط محلول اسیدی بسیار قوی مانند پرکلریک اسید در استیک اسید، تیتر شوند.

لازم به ذکر است که نمک های مشتق شده از این اسید در صنایعی مانند نساجی (سدیم استات)، تولید رنگدانه های صنعتی (استات سرب)، تولید تثبیت کننده رنگدانه ها (استات آلومینیوم یا استات آهن و یا تولید سایر ترکیبات آلی استفاده می شود.

از دیگر انواع کاربری های صنعتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در ساخت فیلم ها و منسوجات عکاسی


• برای ساخت چسب چوب، محصولات ساختمانی چوب، درزگیر


• به عنوان یک حلال برای تبلور مجدد خالص سازی ترکیبات آلی مانند رنگ و لاک


• در تولید تجاری کافور مصنوعی


• برای تخمین مواد قلیایی ضعیف مانند آمیدهای آلی


• برای فرآیند چاپ


• محصولات ضد یخ


• تصفیه آب


• استفاده در جوهر، رنگرزی و عطر

تقاضای جهانی اسید اتانوئیک

هر ساله حدود 6.5 میلیون تن تقاضای اسید استیک (اتانوییک اسید) در بازار مصرف جهانی وجود دارد که حدود 1.5 میلیون تن از این مقدار از طریق بازیافت و باقیمانده از متانول تهیه شده است. همان طور که اشاره شد، در این بین وینیل استات و پس از آن ترفتالئیک اسید و انیدرید استیک بیشترین سهم از بازار خرید اسید استیک را به خود اختصاص داده اند.

نگهداری و MSDS اسید استیک

هنگام کار با این ماده رعایت موارد ایمنی ضروری می باشد و باید حتما به MSDS استیک اسید توجه نمایید. در صورت تماس با پوست و چشم ها سریعا محل آلوده شده را با آب فراوان حداقل به مدت 15 دقیقه شستشو داده و از کمک های پزشکی بهره بگیرید.

این اسید، اسیدی شدیدا خورنده است، در نتیجه باید با احتیاط با آن کار کرد، زیرا باعث آسیب به چشم، سوختگی، سوزش اعضایی که دارای مایعات مخاطی هستند و استنشاق آن سبب آسیب به ریه ها می‌ شود. هنگام استفاده از اتانوییک اسید باید از روپوش آزمایشگاهی، عینک ایمنی و دستکش ‌های مقاوم از جنس پلاستیک نیتریل استفاده کرد. اسید استیک غلیظ در شرایط آزمایشگاهی به سختی مشتعل می ‌شود. با بالا رفتن دما از مرز ۳۹ درجه سانتی ‌گراد، ریسک تبدیل شدن آن به یک ماده منفجره در مجاورت هوا افزایش می‌ یابد.

محلول هایی که غلظت آنها از 25 درصد بیشتر باشد، به خاطر بخار خورنده و بوی تندی که دارند می توان آن ها را در هود آزمایشگاهی نگهداری کرد. نوع رقیق اگر مانند سرکه باشد ضرری ندارد با این حال وارد کردن محلول ‌های قوی تر در آن، برای انسان و حیوانات ضرر دارد. این محلول به سیستم گوارش آسیب زده و تغییری مهلک را در خاصیت اسیدی خون ایجاد می‌ کند.

به دلیل عدم تطبیق آن، توصیه می شود که اسید استیک را از اسید کرومیک و اتیلن گلیکول و اسید نیتریک و اسید پرکلریک و پرمنگنات ها و پراکسیدها و هیدروکسیل ها دور نگه دارید.

شرایط نگهداری آن نیز بصورت زیر است:

• در یک مکان دور از گرما و سرما یا سایر منابع احتراقی نگهداری شود.


• تانک باید با سیمی متصل به زمین برای تخلیه الکتریکی وصل باشد و تنها در مقادیر محدود این محصول را ذخیره کنید.


• مواد ناسازگار از جمله عوامل اکسیدکننده، عوامل احیاکننده، فلزات، اسیدها و مواد قلیایی دور نگه داشته شود.


• در یک مکان خنک و با تهویه مناسب در ظرف محکم و با بسته بندی مناسب نگهداری کنید.

لطفا دقت کنید که فرآیند رقیق سازی اسیدها گرمازا می باشد. اصولا فرآیند رقیق کردن آن در مخازن پلی اتیلنی کوچک (مخازنی که ارتفاع آن ها کوتاه باشد) انجام می شود و بعد محلول اسیدی با دمای زیر ۵۵ درجه به مخازن بزرگتر انتقال داده شده و یا با استفاده از کویل (لوله های پلی اتیلنی شناور) با عبور جریان آب سرد می توان نسبت به خنک کردن مایع درون مخزن اقدام کرد.